İşte 8 Soruda Kripto Paralar ve cevapları…
Türk lirasının değer kaybetmesi ve Wise gibi bazı yurt dışı para transferi şirketlerinin Türkiye’den çekilmesi sebepli ekonomiye güvenin azalmasıyla beraber kripto paralara ilgi arttı. Çok konuşulan ve tartışılan kripto paraları, boğa sezonunun da gelmesiyle birlikte bu yıl daha fazla konuşacağız.
GlobalWebIndex (GWI) araştırmasına göre dünyada kriptoya yatırım oranının en yüksek olduğu ülke Türkiye. Kripto paraların Türkiye’de daha fazla yaygınlaşacağını ve dış ticaret gibi blokzincir çözümlerine elverişli sektörlerde daha çok kullanılacağını düşünüyorum. Durum buysa, Türk insanının kripto paraları daha yakından tanıması faydalı olur diyerek bu yazıyı yazmaya karar verdim.
1) Kripto Para Nedir?
Kripto teriminden gelen kripto para: Bir değişim aracı olarak, işlemleri güvence altına almak için matematiğin bir dalı olan kriptografi kullanılarak tasarlanmış bir dijital paradır.
Kripto paralar, para sahiplerinin güncellediği ve elde tuttuğu tüm işlemlerin bir kaydı olan blokzincir isimli dağıtılmış, kamuya açık bir kayıt defteri üzerinden çalışır.
Geleneksel online ödeme sistemleri bankalara ve finans kuruluşlarına aittir. Bu kurumlar paranızı sizin için güvende tutar. Paranızı harcamak istediğinizde bu kurumlardan paranızı sizin adınıza transfer etmelerini talep etmeniz gerekir. Kripto paralarda ise arada bir kuruluş yoktur. Yani merkeziyetsizdir.
Dünyada en çok bilinen kripto paralardan bazıları Bitcoin, Ethereum, Tether, Binance Coin, Cardano ve Dogecoin’dir.
2) Kripto Paralar İlk Ne Zaman Kullanılmaya Başlandı?
İlk merkezi olmayan kripto para, açık kaynaklı yazılım olarak piyasaya sürülen 2009’da Satoshi Nakamoto tarafından oluşturulan Bitcoin ile başladı. Bitcoin, diğer kripto paraların temelini sağladı. Bu kripto paralardan bazıları aynı yazılımı kullanırken, bazıları farklı yazılımları kullandılar.
3) Blokzincirler Nasıl Oluştu?
Blokzincir, ilk olarak 1982 doktora tezinde David Chaum isimli bir kriptograf tarafından tanımlı ve dağıtılmış bir veritabanı yapısı olarak ortaya çıktı. Kripto dünyasında blokzincir, dünyanın her yerinden birçok insanın bilgisayarında tutulan ve güncellenen şifreli işlemlerin halka açık bir defteri olarak çalışır. Bu işlemler anonimdir ancak herkese açıktır.
4) Kripto Paralar Nasıl Üretiliyor?
Kripto paraların üretimi, madencilik (mining) adı verilen bir teknikle gerçekleşiyor. Kripto Madencilik, kripto para ağının işleyişini sağlıyor ve yeni kripto para birimleri yaratıyor. Bunun yanı sıra PoS (proof of stake) ve PoC(proof of concept) gibi üretim şekilleri de oldukça yaygın.
5) Kripto Paralar Arasındaki Fark Nedir?
Kripto paralar arasında bazı farklar vardır. Bazı kripto paralar diğerlerine göre daha güvenlidir. Bazıları daha hızlıdır, bazılarıysa daha fazla gizlilik imkanı sunar ve bazıları programlanabilir.
6) Kripto Paralar Nerede Alınıp Satılıyor?
Kripto paraların alınıp satıldığı online platformlar, kripto borsası olarak isimlendiriliyor. Dünyada en fazla kayıtlı kripto para borsası İngiltere’de bulunuyor. İngiltere’yi Hong Kong, ABD, Singapur ve Türkiye takip ediyor.
Piyasa İşlem hacmine göre dünyanın en büyük kripto borsalarından bazıları şu şekildedir:
7) Kripto Paraların Değeri Nasıl Belirleniyor?
Kripto paraların değeri, piyasadaki arz-talep dengesine göre belirlenir. Kripto paralar genelde maksimum arza göre dağıtılır. Bir kripto paraya yönelik talep ne kadar fazla olursa, fiyatı da o kadar yüksek olur. Bir kripto paraya düşük talep varsa fiyatı düşer. Kripto paralar, aynı hisse senedi veya emtialar gibi değiş tokuş sırasında anlık arz-talep fiyatlamasında değerleniyor ya da değer kaybediyorlar. Bu piyasada işlem yapmak isteyenler, kripto para borsaları adı verilen platformlara üye olmalıdır.
8) Kripto Paraları Neden Kullanmak İsteyelim?
- Merkeziyetsizdir: Kendi paranızı kullanmanız için hiçbir kurumdan izin almanız ya da bu kurumlara para ödemeniz gerekmez.
- Paranızın Kontrolü Sizde Olur: Kripto para kullanımınızı kimse sınırlandıramaz ve engelleyemez. Banka gibi diğer merkezi ödeme hizmetleri ise, hizmet politikasına ve koşullara göre hesaplarınızı dondurabilir veya işlem yapmanızı engelleyebilir.
- Güvenlidir: Ağın tasarımı sayesinde; bilgisayar korsanlarının, dolandırıcıların ve diğer saldırganların ağı kapatması çok zordur.
- Ucuz ve Hızlıdır: Ucuz ve hızlı bir ödeme yöntemidir. Dünyanın herhangi bir yerine para gönderdiğinizde, paranız saniyeler içinde karşı tarafa ulaşır. Uluslararası banka transferlerinde ödenen ücretlere oranla çok daha düşük bir ücret ödersiniz.
Yurt dışına gönderimde; diğer yöntemlere göre daha ucuz, hızlı, pratik ve güvenli olduğu için yakın gelecekte, kripto paralar ile blokzincir çözümlerinin dış ticarette daha çok tercih edileceğini düşünüyorum.
Dış ticarette ödeme yaparken, ‘akıllı sözleşmelerle güvenli ödeme nasıl yapılır’ın detaylarını Escrow yazımızda bulabilirsiniz.
Yazar: Figen Karaaslan – 8 Soruda Kripto Paralar