Gıda İthalat & İhracatında Sertifika ve Belgeler

Bitkisel ve hayvansal gıdaların ithalat ve ihracatında, Bitki Sağlık Sertifikası, Standart Kontrol Belgesi, Sağlık Sertifikası, Aflatoksin ve Pestisit Analiz Raporu gibi birçok sertifika ve belgenin düzenlenmesi ve temin edilmesi gerekiyor. Bu ithalat ve ihracat sertifikalarını öğrenerek ihracatınızı doğru şekilde yönetebilirsiniz.

Bitkisel Gıda Sertifika ve Belgeleri

Bitki Sağlık Sertifikası (Phytosanitary Certificate)

İşleme tabi tutulmamış olan temel tarım ürünlerinin ihracatında, Bitki Sağlık Sertifikası düzenlenir. Bitki Sağlık Sertifikası’nda örnek olarak 1951 yılında Roma Uluslararası Bitki Koruma Anlaşması ile düzenlenen, Zirai Karantina Tüzüğü’nün örnek 6’sında yer alan sertifika kullanılır.

Bitki Sağlık Sertifikası, ürünün bitkisel hastalıklarının bulunmadığını belgeler. Fiziksel işlemlere tabi olmuş bitkisel ürünlerden ise, Bitki Sağlığı Sertifikası beklenmez.

Bitki Sağlık Sertifikası, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı il müdürlükleri tarafından düzenlenir.

Bitkisel ürünlerdeki Bitki Sağlık Sertifikası hakkında daha detaylı bilgiyi bu linkte bulabilirsiniz.

Bitki Sağlık Sertifika Temini İçin İzlenecek Prosedür

Yaş meyve ve sebzelerin ihracatının gerçekleştirilmesi amacıyla gerekli kontrolün yapılması için ihracatçının, üyesi olduğu İhracatçı Birliğinin bu amaçla açtığı hesaba “Teknik Yardım Ücreti” yatırması gerekir.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarım İl Müdürlüğü Bitki Koruma Şube Müdürlüğü tarafından temin edebilecek olan Zirai Karantina Servisi Bitki İhraç Dilekçesini doldurduktan sonra Tarım İl Müdürlüğü’nden havale alınmaktadır. Bitki Koruma Şube Müdürlüğü’ne başvuru yaptıktan sonra ihraç edilecek olan ürünün yüklendiği yerde, kontrolör tarafından hijyenik kontrolü yapılır. Kontrolör, Bitki Sağlık Sertifikası’nı düzenleyerek, ilgili sertifikayı imzalar.

Ortadoğu ve Körfez ülkeleri, bu belgenin ayrıca Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Dışişleri Bakanlığı ve kendi Büyükelçilikleri tarafından da onaylanmasını ister. Alıcı ülkelerin istekleri doğrultusunda, laboratuvar analiz raporları da bu belgeye eklenir.

Düzenlenen bu sertifikalar; yaş meyve ve sebzeler için 10 gün, kuru meyveler için 20 gün, hububat ve bakliyat için 20 gün süresince geçerli olur.

Tarım ürünleri daha önceden muayene edilmiş olsalar dahi, ihraç anına kadar her zaman ve her yerde tekrar muayene edilebilir.

Yaş meyve ve sebzelerin ihracatı için alıcı ülke tarafından Bitki Sağlık Sertifikası dışında aflatoksin, pestisit vb analizlerin istenilmesi durumunda, ihracatçı firmaların İl Müdürlüğü Kontrol Şube Müdürlüğü’ne müracaat etmeleri gerekir.

Standart Kontrol Sertifika (Certificate of Inspection)

Standart Kontrol Belgesi, ihraç edilen ürünlerin belirli standartlara uygun olduğunu gösteren bir belgedir.

Yaş meyve ve sebze, bitkisel yağlar, bakliyat, pamuk ile kuru ve kurutulmuş meyvelerden oluşan, Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliği’nde yer alan tarımsal ürünler, ihracatta zorunlu standart denetimine tabidir.

Standart Kontrol Belgesini Temin Etmek İçin İzlenecek Prosedür

İhracat esnasında “Kontrol Belgesi”nin ilgili gümrüğe ibrazı zorunludur.

Öncelikle ihracatçı, Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlığı’na müracaat etmelidir. Yapılan kontrolde mal, standardına uygun bulunursa; “Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlığı” tarafından, ihracatçıya “Kontrol Belgesi” verilir.

İhraç edilen ürünlerin gerekli kontrollerinin yapılması için ihracatçının, üyesi olduğu ihracatçı birliğinin bu amaçla açmış olduğu hesaba, “Teknik Yardım Ücreti” yatırması gerekir. DTM, ihracatta zorunlu uygulamada bulunan standartlarına uymayan malların ihracına, ithalatçının talebinin tevsiki halinde, gerekli incelemeyi yaparak izin verebilir.

Standart Kontrol Sertifika ve Belgesinin İstenmediği Durumlar

‘Standart Kontrol Belgesi’nin istenmediği durumlar da vardır. Bu durumlar şunlardır.

İhraç edilecek malların üretildiği ve işlendiği tesisler için alınmış olan TS-EN-ISO 9000 veya ISO 9000 veya EN-ISO 9000 Belgesi’nin ve gerektiğinde malın özelliğine göre Müsteşarlık tarafından istenebilecek ilave belge ve/veya analiz raporlarının belge sahibi imalatçı-ihracatçılar veya bu firmalardan ihraç kaydıyla temin ettikleri anılan belge kapsamı malları ihraç eden ihracatçılar tarafından ilgili gümrük idaresine ibrazı halinde, yaş meyve ve sebze sektör ürünleri de dahil olmak üzere, gümrük idarelerince Kontrol Belgesi aranmaz.

Yurt dışında iş yapan müteahhitler de işçilerinin ihtiyacı olan zorunlu standart kapsamı malların ihracında kontrollerden muaf tutulur. Hariçte işleme yoluyla yapılacak ihracat ile bedelsiz ihracat kapsamında yapılan ihracatta da Kontrol Belgesi aranmaz.

Sağlık Sertifikası (Health Certificate)

Geçerli mevzuat kapsamında, tüm tarım ürünlerinde işleme tabi olup olmadığına bakılmadan alıcı ülkenin talebi doğrultusunda düzenlenen sertifikaya verilen isimdir.

Sağlık Sertifikası, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlükleri’nce hazırlanır.

İhracatçının ya da onun temsilcisinin, ürünün denetlenmesini isteyen bir beyanneme vermesi durumunda Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı gıda güvenliğine yönelik sertifika düzenlenmesi amacıyla yapılan denetim sırasında muayene ve analiz etmek üzere gerekirse, numune alınarak denetim raporu ve analiz sonuçlarının değerlendirilmesinde alıcı ülke talebi ve/veya Türk Gıda Kodeksi baz alınır.

Konuya dair su ürünleri hakında detaylı bilgi için bu linki inceleyebilirsiniz.

Bitkisel gıda ve yem ihracatı için daha fazla bilgiyi bu linkte bulabilirsiniz.

Üç ayda bir denetlenen ve ürünleri analiz edilen firmaların ihracat amaçlı sertifika taleplerinde, ürünler kontrol edilmeden Sağlık Sertifikası düzenlenir.

Uluslararası Orijin ve Bitki Sağlık Sertifika (Phytosanitary Certificate)

Bitki ve bitkisel ürün ihracatçısının ihraç edeceği ürünlerin, hastalık ve zararlı maddelerden arınmış olduğunu gösteren Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlükleri Bitki Koruma Şubeleri’nden temin edilen bir belgedir.

Bazı Tarım Ürünlerinin Dış Ticaretinde Ticari Kalite Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi) Nasıl Yapılır?

Bazı tarım ürünlerinin ihracatında, Ekonomi Bakanlığı Dış Ticarette Standardizasyon Bölge Müdürlükleri’ne bağlı olan Grup Başkanlığından TAREX sistemiyle ve elektronik ortamda alınır.

Bitkisel ve Hayvansal Gıdaların Dış Ticaretinde Ürün ve Ülkeler Açısından Farklılık Arz Eden Durumlar Nelerdir?

Aflatoksin ve Pestisit Analiz Sertifika ve Raporu

Kuru Meyveler (Aflatoksin)

Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanan ve 2007/459/EC sayılı Komisyon Kararınca antepfıstığı, fındık ve kuru incir ile bunlardan elde edilen ürünlerin Avrupa Birliği ülkelerine ihracatında, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından düzenlenen Sağlık Sertifikası ve Aflatoksin Analiz Raporu zorunluluğu bulunur.

Fındık, antepfıstığı ve kuru incir ile bunlardan elde edilen ürünlerin ihracatında her parti için numune alınarak, Aflatoksin analizi yapılır ve analiz sonucunda uygun olan ürünler için Sağlık Sertifikası düzenlenir.

Avrupa Birliği ülkelerine ithalatı esnasında söz konusu Sağlık Sertifikası ve Aflatoksin Analiz Raporu ile birlikte sevkedilen ihraç partilerinin %5’i kontrole tabi tutulur.

Yaş meyve ve sebzeler ve kuru meyve, sebze, tahıllar, bakliyatlar için alıcı ülke tarafından Bitki Sağlık Sertifikası dışında aflatoksin, pestisit vb analizler istenildiği takdirde, ihracatçı firmaların Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlüklerine başvurmaları gerekir.

Pestisit Nedir?

Gıda maddelerinin üretimi, tüketimi, depolanması sırasında gıdalara zarar veren

mikroorganizma ve diğer zararlıları uzak tutmak veya onları yok etmek, bunlara ilave olarak bitkilerin büyümesini düzenlemek amacıyla da kullanılabilen, gıdalara veya doğrudan insan ve hayvanlara hastalık etmeni taşıyan halk sağlığı zararlılarını kontrol etmek amacıyla kullanılan, kimyasal ya da biyolojik ürünlerin hepsine pestisit adı verilir.

Ülkemizde rutin pestisit kalıntı analizleri, Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı İl Gıda Kontrol Laboratuvarları tarafından yapılır. Buraya üretici, kurum veya müşteri, analiz

ettirmek istediği ürün örneğini getirir, yetkili laboratuvarlar da ürünün pestisit analizini gerçekleştirir.

Tarımsal ürünlerin ülkelerin ihracatında önemli yer tutması, bu ürünlerin kalıntılardan ari olmasının doğrulanmasını beraberinde getirir. Pestisit Analizi sayesinde tarımsal ürünlerin kimyasal kalıntılardan ari olduğu belgelenir. Böylece tarımsal ürünler analiz edilerek, dış ticareti gerçekleştirilir.

Çekirdeksiz Kuru Üzüm Analiz Belgesi

Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya’ya çekirdeksiz kuru üzüm ihraç edecek olan firmaların İzmir Hıfzıssıhha Enstitüsü, İzmir Tarım İl Müdürlüğü ile Ege Üniversitesi İlaç Geliştirme ve Farmakokinetik Araştırma ve Uygulama Merkezi Laboratuvarı’nın (ARGEFAR) birinden kurşun kalıntısı ve pestisite yönelik analiz raporu alma zorunluluğu olup, numune alınması işlemleri Ekonomi Bakanlığı Bölge Müdürlüklerine bağlı İl Müdürlüklerince gerçekleştirilir.

Doğa Mantarları Analiz Belgesi

Avrupa Birliği ülkelerine gerçekleştirilecek olan doğa mantarlarının ihracatında, 2006/1635 sayılı Avrupa Komisyonu Yönetmeliği gereğince zorunlu olarak Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından ihraç edilecek olan mantarlara radyasyon analizi yapılır ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca, azami radyasyon limitlerinin altında olduğunu gösteren özel bir sertifika düzenlenir.

Rusya Federasyonu’na gerçekleştirilecek olan yaş meyve sebze ihracatı ile ilgili alıcı ülkenin talebi sonucunda her ihraç partisi için numune alınarak, pestisit analizleri yapılır ve ilgili Sağlık Sertifikası düzenlenir.

Sağlık Sertifika ve Belgeleri Nereden Alınır?

İhracatçının dış ticaret yapmak için gerekli olan Bitki Sağlığı Sertifikasını, Hayvan Sağlığı Sertifikasını ve Sağlık Sertifikasını almak için 81 ilde bulunan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlükleri’ne başvurması gerekir. Buna ek olarak ihracatçı, ürünü ihraç etmek istedikleri ülkenin hangi kriterleri aradıklarını da öğrenmelidir.

Hayvansal Ürünlerde Sertifikalar

Hayvansal ürünler için Sağlık Sertifikaları, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlükleri tarafından tanzim edilir.

Canlı hayvanların ve hayvansal ürünlerin ihracatında düzenlenen Sağlık Sertifikaları, hedeflenen ülkeye ve ürüne göre farklılıklar gösterir.

Hayvan Sağlık Sertifikaları hazırlanırken, hedef ülkenin istekleri ve o ülkenin belirlediği sertifika formatı dikkate alınmalıdır.

Bu konuyla ilgili daha detaylı bilgileri, bu linkte bulabilirsiniz.

Süt ve Et Ürünleri İçin Sağlık Sertifikası Düzenlenmesi (AB Harici Ülkeler)

Sağlık sertifikası onay işlemleri; Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Tarım İl Müdürlükleri ile yetkilendirilmiş İlçe Tarım Müdürlükleri tarafından yapılır.

Hayvansal ürünler süt ve et ürünleri için daha detaylı bilgiye bu linkten ulaşabilirsiniz.

Bal İçin Düzenlemeler

Bal ihracatı yapacak olan firmalar, ihraç edecekleri bal partisini hazırlamalıdır. Hazırlanan bal partisinin denetimi için TC Ekonomi Bakanlığı Bölge Müdürlükleri’nde yer alan Ürün Denetmenleri Grup Başkanlığı’na gerekli belgeler ile başvuru yapmalıdır.

Denetimi yapılan, numuneleri alınan bal partisinin tamamı, ilgili Ürün Denetmeni tarafından mühürlenir. Alınan numuneler, ilgili Grup Başkanlığından alınan bir yazı ekinde Ege Üniversitesi ARGEFAR veya MRL laboratuarına teslim edilir. Analizi gerçekleştirilen Bal partisinin Doğal Arı Balı çıkması durumunda balın analiz raporları, laboratuvar tarafından ilgili İhracatçılar Birliği’ ne gönderilir.

İlk denetimi yapılan Bal partisinin Gümrüklü sahada veya ilgili yerde taşıma aracına yüklenmesi öncesinde, ihracatçı firma tarafından bir dilekçe ekinde Analiz belgesi fotokopisinin de bulunması suretiyle, ilgili Grup Başkanlığına Balın 2’nci denetimi başvurusu yapılır. Yüklemenin, yetkilendirilen Ürün Denetmeni nezaretinde yapılmasına müteakip Analiz raporu, denetmen tarafından onaylanmak kaydıyla, ihracatçı firmaya teslim edilir.

Pamuk

Türkiye’de pamukların iç piyasada ve dış ticarette işlem görmesi için ilgili tüzük ve tebliğler uyarınca Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı Bölge Müdürlükleri kapsamında bulunan Ürün Denetmenleri Grup Başkanlığı tarafınca denetlenmesi gerekir.

Pamuk denetimine mevzu olan çırçır işletmeleri, her sezon için çalışamaya başlamadan en az 15 gün önce TAREKS üzerinden; ‘Sezonluk Bildirim’ başvurusunu, bağlı bulunduğu TC Ekonomi Bakanlığı Bölge Müdürlükleri kapsamındaki, Ürün Denetmenleri Grup Başkanlığı’na yaptırması zorunludur.

İlgili firmaların bu konuda herhangi bir sorun yaşamamaları için bu işlemi herhangi bir gecikme olmadan yapmaları gerekir.

Pamuk ile ilgili yasal mevzuatlar

Türkiye’de pamuk ile ilgili yasal mevzuatları aşağıdaki linklerde bulabilirsiniz.

Pamukların kontrolüne dair tüzük

Pamukların çırçırlanma, preselenme ve depolanması denetimine dair tüzük

Pamukların Standardizasyonuna ilişkin tebliğ Eki (2012/27)

Doğa Mantarı İhracatında Hazırlanan Annex II Sertifikası

Avrupa Birliği ülkeleri tarafından, ihracatı gerçekleştirecek olan firmalardan özellikle yaş doğa mantarı için radyasyon belgesi istenir. Bu belgenin ithalatçı ülkelerce talep edilmesi durumunda, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun, Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi veya Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi’nden temin edilir.

Doğa mantarı ihracatına yönelik daha fazla bilgiye, bu linkten ulaşabilirsiniz.

Helal ve Koşer Sertifikası Nedir?

Koşer Sertifikası Nedir?

Ürünlerin Musevi inancı kurallarına göre hazırlandığını gösteren ve İsrail’e ihraç edilecek olan gıda ürünlerinde aranan bir belgedir. Bu belge, Türkiye Hahambaşılığı tarafından düzenlenir.

Koşer İbranice’de uygun manasına gelir. Koşer Sertifikası, firmanın fabrikasında veya üretimhanesindeki ürünlerin tamamının Koşer kurallarına uygun olarak üretildiğini belgeleyen bir sertifikadır. Bu sertifika sayesinde ürünler, tüm dünyada Koşer olarak kabul edilir.

İsrail özellikle et ve süt ürünlerinde, yetkili ve uzman kişilerin ürünleri yerinde inceleyip, Koşer standartlarına uygun olup olmadığına karar verir.

Koşer Belgesi Ne İşe Yarar?

Koşer Belgesi, ürünleri hem Koşer standartı isteyen pazara hem de geniş pazarlara kolayca sunmaya yarar. Mesela veganlar ve vejetaryenler, ürünün üretim sürecinin her aşamasında, hayvansal bir hammadde ile temas etmemiş ya da hayvansal hammadde ile temas etmiş bir aletle teması olmamış ürünleri satın almayı tercih ederler. Bu durum Koşer ürünlerinin daha geniş bir müşteri kitlesine hitap etmesini sağlar.

Helal Sertifikası Nedir?

İslam ülkelerinin et ithalatında talep ettikleri, hayvan kesimlerinin İslami şartlara uygun olduğunu ispatlayan belgedir. Helal Sertifikası, Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Denetleme ve Sertifikalandırma Araştırmaları Derneği (GİMDES) tarafından düzenlenir.

Helal Sertifikası Ne İşe Yarar?

Helal sertifikası, Müslüman tüketici için kabul edilebilir gıdanın ve tüketilebilir ürünün üretilmesi için gereklidir. Bu durum, dünya üzerindeki 1.5 milyar Müslümanı ve helal ürün tüketmeyi tercih eden diğer milyonlarca insanı kapsar.

İhracatta ve ithalatta sertifika zorunluluğu olan ürünler için dış ticaretin gerçekleştirileceği hedef ülkelerin istekleri ve o ülkelerin belirlediği sertifika formatları da göz önünde bulundurulduğunda ve tüm süreç buna uygun bir şekilde yapıldığında, sorunsuz ve başarılı bir şekilde gerçekleştirilir.

Bitkisel ve hayvansal gıdaların ithalat ve ihracatında gerekli olan Bitki Sağlık Sertifika, Standart Kontrol Belgesi, Sağlık Sertifika, Aflatoksin ve Pestisit Analiz Raporu gibi belgelerin süresi geçmeden, zamanında yetkili birimlere başvurularak temin edilmesi, gerekli prosedürlerin eksiksiz bir şekilde gerçekleştirilmesi ve ihracatın gerçekleşeceği ülkenin standartlarını, beklentilerini bilmek, tüm bu sürecin sorunsuz ve kolay bir şekilde geçmesini sağlar.

Hayvansal ve bitkisel sertifikalar hakkında daha çok bilgi için “İhracatta ve İthalatta Sertifika Zorunluluğu Olan Ürünler” yazımızı inceleyebilirsiniz.