Dış ticarette escrow, bir anlaşmanın iki tarafının güvenliğini sağlamak ve çıkarlarını korumak amacıyla kullanılır. İki ya da üç taraf arasındaki sözleşme ya da uygulanan işlem sırasında, işlem sonuçlanıncaya kadar, işleme ait olan ödemeyi bankada açılan ve iki tarafa da ait olmayan, güvenli bir hesapta ya da üçüncü bir kişide ya da kurumda tutulmasıdır. – Coimex de bu güvenli ticaret ve ödeme ortamını blockchain alt yapısıyla tüccarlara sağlamaktadır.
Escrow (Emanet) Nedir?
Escrow, dijital olarak yapılan alım ve satım işlemlerinin doğru ve uygun bir şekilde gerçekleştiği teyit edilene kadar; söz konusu olan finansal varlığın saklandığı sistemdir. Escrow, Türkçede emanet anlamına gelir Dış ticarette de escrow günümüzde en yaygın çözümler arasındadır.
Dış (Uluslararası) Ticarette Escrow nedir?
Escrow sözleşmesi; taraflarının ‘devreden’, ‘devralan’ ve ‘escrow tutan’ olan üç taraflı bir hukuki ilişkidir. Bu hukuki ilişkiye göre devreden, belli bir ürünü teslim etme veya bir işi yapmayı üstlenirken bunun karşılığı olarak devralan, devredene ödeme yapmakla yükümlüdür. Escrow tutanın rolü ise; tarafların arasındaki ödemelerin, karşı taraf yükümlülüğünü yerine getirdikten sonra yapılmasını sağlamaktır.
Uluslararası ticarette mal ve hizmet satan bir firma, en kısa sürede parasını almak ister. Mal ve hizmet satın alan ithalatçılar, ürünü alıp sattıktan sonra ihracatçıya ödeme yapmak ister. İhracatçı için en avantajlısı malını peşin satmak; ithalatçı için ise açık hesap çalışıp malı sattıktan sonra ödeme yapmak, en risksiz ödeme yöntemidir. Bu iki yöntem arasında ithalatçı ve ihracatçının risklerini azaltma hedefi taşıyan akreditif ve vesaik mukabili gibi çeşitli ödeme yöntemleri bulunur.
Global ticarette varlığını sürdürmek, başarılı olmak ve rekabet etmek için firmalar, bir yandan kaliteli ürün ve hizmetleri uygun maliyetlerle piyasaya sunmak için çalışırken diğer yandan ithalatçı firmalara cazip ödeme yöntemleri sunmak zorundadırlar.
Kripto Para Dünyasında Escrow
Kripto para dünyasında escrow şu şekilde çalışır. Yatırımcılar sahip oldukları varlıkları, soğuk cüzdanda saklamak yerine escrow yöntemini kullanır. Bu yatırımcılara, işlem hacmi ve güvenlik seviyesi yüksek borsalarda daha kolay yatırım yapma imkanı sağlar.
Dış Ticarette Escrow Hesabının Avantajları
Escrow sözleşmeleri, Amerika Birleşik Devletleri’nde 1850’lerden beri yaygın olarak kullanılır.
Ödemeler, bağımsız bir üçüncü kişiye devredilerek güvence altına alınır. Yükümlülükler yerine getirildikten sonra ödeme yapılır. Bu, özellikle yeni müşterilerle çalışırken veya ürün talepleri yüksekken kullanılır.
Escrow Hesabının Çalışma Prensibi
Escrow hesabı, bir anlaşmanın iki tarafının güvenliğini sağlamak ve çıkarlarını korumak amacıyla kullanılır. İki ya da üç taraf arasındaki sözleşme ya da uygulanan işlem sırasında, işlem sonuçlanıncaya kadar, işleme ait olan ödemeyi bankada açılan ve iki tarafa da ait olmayan, güvenli bir hesapta ya da üçüncü bir kişide ya da kurumda tutulmasıdır.
Örneğin bir mal alım satımı sırasında, akreditiflerin sağladığı güvenceye benzer olarak mal gelmeden paranın ödenmesinin ya da para ödenmeden malın gönderilmesinin önüne geçerek, bir tarafın mağdur olmasını engeller. Escrow hesaplar, akreditiflere göre prosedür ve gerekli belgeler açısından çok daha pratiktir. Üstelik akreditiflere göre birkaç banka değil, tek bir bankanın güvencesiyle bu işlem gerçekleşebilmekte ve escrow hesapların açılması, özellikle müşterinin kendi bankası içinde çok daha kısa sürede olmaktadır.
Escrow; ödemeyi yapacak olan taraf, sözleşmede belirtmiş olduğu belgeler, mal ya da hizmetin gerçekleştiği onayını alana kadar bu ödemenin üçüncü bir tarafsız kuruluş olarak bankanın güvencesinde tutulduğu bir sistemdir. Bu sayede transfer edilecek olan varlıklar, işlem sürerken iki taraf için de güvence altında tutulur. `Depositor` olarak anılan ve finansal varlığı escrow hesaba aktaran alıcı, satıcı ile yaptığı anlaşmanın hükümleri gereğince bir escrow hesap açarak, bu sözleşmeye bağlı olan bir `güvenli hesap` oluşturur. Alıcı ise bu hesaba, banka tarafından eklenir. Sözleşmede yer alan hükümler, finansal varlığa hak kazanacak olan alıcı tarafından yerine getirildiğinde, banka escrow hesapta yer alan varlığı onay dahilinde bu tarafa aktarır.
DIŞ TİCARETTE ESCROW KULLANIMI ve AKREDİTİF İLE KIYASLANMASI
Uluslararası ticarette, mal alım satım sözleşmeleri günümüzde yaygın olarak kullanılır. Yurtdışı ile yapılan alım satım işlemlerinde her iki taraf için önemli olan nokta, en üst seviyede ödeme güvencesini sağlamaktır. Bir tarafın kötü ifası ya da temerrüde düşmesi gibi olası durumlara karşı korumak ve bunu düşük bir gider ile sağlayabilmektir.
Uluslararası ticarette ödeme güvencesini sağlamak için en çok kullanılan üç finansal prosedür; Türkiye’de yaygın olarak kullanılan akreditifler, teminat mektupları ve yurtdışında daha yaygın kullanılan escrow hesaplardır.
Dış ticarette escrow hesap kullanımı hem alıcıyı hem de satıcıyı korur. Bu yöntem, finansal varlıkları, tarafsız bir 3’üncü kişinin nezdinde ve bir anlaşma dahilinde korur. Ancak özel koşullar yerine getirildiği zaman ücret transferi gerçekleştirdiğinden, riskleri ciddi oranda azaltır ve süreci pratikleştirir.
Özetlemek gerekirse; ilk adım olarak escrow hizmetini sağlayacak olan kuruluş finansal varlıkları alıcıdan teslim alır. Kuruluş, yani çoğu zaman banka, varlıkların teslim alındığına ve escrow hesaba aktarılmış olduğuna dair alıcıya bir bildirim yapar ve bunun üzerine satıcı, alıcı ile anlaştığı şekilde ve yaptıkları yazılı sözleşmeye uygun olarak malları alıcıya ulaştırır. Escrow hizmetini sağlayan kuruluş, bu gönderiyi takip edebilir ve tüm prosedüre bir güvence sağlayabilir. Böylece mal alıcıya ulaştığında escrow hesabı tutan kuruluşun da, teslimat hakkında doğrudan bilgisi olur. Alıcının mal teslimatı yapıldıktan sonra gerekli incelemeleri yapmak için sözleşmede belirlediği bir süresi olur ve alıcı bu süre içinde, kontrollerini yaparak malın sözleşmeye uygun şekilde teslim edilip edilmediğini bildirir. Alıcının olumlu bildirimi sonucunda, escrow hesap yöneticisi önceden escrow hesaba aktarılmış olan finansal varlığı satıcının hesabına aktarır ve böylece 3’üncü ve tarafsız bir finansal kuruluş güvencesinde ticaret gerçekleşmiş olur.
Escrow hesap ve bu hizmet için escrow hesabın açıldığı banka, bu hesabın açılması ve yönetilmesi için çoğu zaman bir ücret talep eder. Bu ücret genellikle banka tarafından talep edilen %1 ya da %2 oranında bir rakam olur. Bu ücretin kimin tarafından karşılanacağı sözleşmede belirtilmelidir. Alıcı ya da satıcıdan biri ya da eşit oranda iki taraf ortaklaşa olarak escrow hesabın açılması ve yönetimi için finans kuruluşu tarafından belirlenmiş olan bu ücreti ödemelidir. Bu hizmeti karşılığında finans kuruluşuna ödenecek olan ücret, çoğu zaman akreditif kullanımına kıyasla daha ekonomiktir.
Escrow hesabının kullanımı hem alıcı hem de satıcı açısından oldukça faydalı bir alternatif sunar. Özellikle alıcının kredi notunun yeterli görünmediği, güveni sağlayamadığı ya da hiçbir şekilde belirlenemediği durumlarda faydalı olur. Alıcının yeni bir müşteri olduğu ya da geçmişinde benzer ticari operasyonları gerçekleştirmemiş olduğu durumlarda da escrow, güvence sağlayan bir yöntemdir.
Bunların dışında satıcının elindeki ürünün yüksek talep gördüğü dönemlerde ve durumlarda eğer ürün için çok fazla alıcı var ise escrow hesap her iki taraf için de garanti sağlar. Son olarak, alıcının bulunduğu ülkenin politik ve ekonomik durumu riskli olduğu durumlarda escrow hesap kullanımı önemli bir güvence oluşturur.
Özetle dış ticarette escrow, alıcının ödeme yapacağından şüphe duyulan ya da satıcının gönderiyi gerçekleştirmeyeceğinden şüphelenilen her durumda global ticaretin tarafları için güvence sağlar.
Escrow hesap oluştururken sürecin yönetimi taraflarca hazırlanan escrow sözleşmesine göre yapılacağından, escrow sözleşmesine taraflar istenilen maddeleri, karşılıklı olarak anlaşarak ekleyebilirler. Dolayısıyla escrow hesaplar, iki taraf için de akreditife oranla daha esnek bir yapı sunar.
Anlaşma, iki taraf arasında imzalandıktan sonra hukuki olarak bağlayıcı olur. Değişiklikler, düzeltme ya da eklemeler yapmak için bunların sözleşme usulüne uygun olarak yazılı bir şekilde yapılması gerekir. Escrow hesap yöneticisi, sözleşmede yer almayan ve sonradan kendisine verilen farklı talimatları kabul etmemelidir. Escrow servisini sunan kişi ya da kurumun illa bir banka olması zorunlu değildir. Güvenilir ticaret kuruluşları da bu hizmeti sunabilir.
Dış Ticarette Escrowun Avantajları
Dış ticarette escrow kullanmak, dolandırıcılık riskini azaltır. Emanet para sisteminin işleyişi şu şekilde gerçekleşir: Örneğin: Escrowda taraflar dijital üzerinden anlaşmaya vardıktan sonra alıcı, ürünün bedelini escrow hesabına yatırır. Escrow paranın alındığına dair satıcıya onay verir, satıcı bu onayın ardından ürünü alıcıya gönderir. Alıcı ve escrow ürünün alıcıya ulaştığı onayladıktan sonra escrow parayı satıcıya öder. Tüm bu işlemler online gerçekleşir ve yapılan işlemler için escrowa belli bir komisyon ücreti ödenir. Escrow, diğer online ödeme araçlarının aksine büyük miktarlarda para akışına imkân vermekte ve cüzi miktarda komisyon almaktadır.
Ayrıca bazı B2B siteler de ödemeyi kendi web siteleri üzerinden gerçekleştirmeye başlamışlardır. Burada bireysel e-ticarette olduğu gibi ürün alıcının eline geçene kadar para satıcıya geçmemekte, ödeme ancak alıcı onay verdiğinde satıcının hesabına geçmektedir.
Son yıllarda Bitcoin gibi dijital (kripto) paralar ile ödemeler de gündeme gelmektedir. Borsası bulunan ve kişilerin kendilerinin de üretebileceği dijital paralar, savaş, ekonomik ambargo vb. durumlardan ötürü dezavantajlı ülkelerce bir ödeme aracı olarak tercih edilebilir. Buna ek olarak emanet ödeme sistemleri de dijital paralar ile gerçekleştirilen işlemeleri destekler. Online ödeme yöntemleri pratik ve daha az masraflı görünmektedir.
Akreditiflere oranla daha masrafsız ve pratik olan escrow hesaplar, birçok Avrupa ülkesinde ve Amerika’da yaygın olarak kullanılmasına karşın uluslararası ürün alım satımı sözleşmelerinde ülkemizde bankalar tarafından henüz yaygın olarak kullanılmamaktadır. Ticari süreç yeterli güvenceleri içeren bir escrow sözleşmesi ile yönetildiğinde escrow hesaplar, oldukça güvenli bir ödeme yöntemidir. Escrow hesap sistemi uluslararası, hatta ulusal ticarette tercih edilebilir. Birçok ticari mal alım satım sözleşmesinin ödemesinde escrowun tercih edilmesi, alıcı ve satıcı için zaman ve emek açısından hem pratik olur hem de taraflara önemli güvenceler sağlar.
Coimex de bu güvenli ticaret ve ödeme ortamını blockchain alt yapısıyla tüccarlara sağlamaktadır. Coimex’in blockchain çözümleri, özellikle güvenli olmayan coğrafyalarda, yabancı paraların ve ödeme yöntemlerinin kabul görmediği ülkelerde, tüccarların bu ticareti daha güvenli ve pratik bir şekilde yapmasını sağlar.
