Dubai’den dönerken bu etkinliği, daha önceki Token2049 Singapur deneyimimizle karşılaştırmak için iyi bir zaman olduğunu düşündük. Singapur çıtayı çok yükseğe koymuştu; Dubai ise Blockchain Life’ın nasıl bir etkinlik olduğunu, neyi iyi yaptığını ve nerede daha yerel kaldığını görmemizi sağladı.
1. Ölçek: Singapur’un Yanına Yaklaşmıyor
Token2049 Singapur, şehri bir hafta boyunca adeta bir Web3 üssüne çevirmişti ve 700’e kadar yan etkinlik olmuştu. Dubai’de ise ana konferans yine iki gün sürdü ama toplam yan etkinlik sayısı en fazla 30–50 civarındaydı. Bu yüzden ekosistem yoğunluğu ve şehre yayılan hareketlilik Singapur’dakiyle kıyaslanacak seviyede değildi.
2. Katılımcı Profili: Yoğun Rus ve Yerel Katılım
Blockchain Life Dubai’nin en dikkat çeken yönlerinden biri katılımcı karmasıydı. Katılımcıların yaklaşık yarısı Rusça konuşuyordu ve kalanların da büyük bölümü zaten Dubai’de yaşayan kişilerdi. Rusya ve BAE dışından gelenlerin oranı muhtemelen sadece %10–15 seviyesindeydi. Bu da etkinliğe belirgin bir “yerel/bölgesel etkinlik” havası verdi.
Bu açıdan Istanbul Blockchain Week’e benziyordu; orada da çoğunluk yerli. Singapur’da ise tam tersi bir tablo vardı: Singapurlular belki %5–10 kadardı, katılımcıların %90’ı dünyanın dört bir yanından gelmişti.
3. Tematik Odak: Her Yerde Bitcoin Mining
Bir diğer net fark da şuydu: Dubai’de Bitcoin madenciliği çok baskındı. Stantların ve şirketlerin önemli bir kısmı madencilik donanımı, madencilik hizmetleri veya madencilik influencer’larıyla ilgiliydi. Toplamda etkinliğin yaklaşık %30’unun madenciliğe dönük olduğunu söyleyebiliriz. Bu da büyük ihtimalle Rus katılımcı yoğunluğuyla ve Rusya’nın hâlâ madencilikte aktif olmasıyla ilgili.
4. Pavel Durov Anı
Etkinliğin en parlak anlarından biri, Pavel Durov’un (Telegram kurucusu) sahneye çıkmasıydı. Durov konuşmaya başladığında salon tamamen doldu, insanlar ayakta izledi ve kalabalık salonun dışına taştı. Rus katılımcıların çok olması nedeniyle bu an adeta “milli gurur” havasına büründü.
5. Konuşmacılar ve Influencer’lar
Kripto dünyasından iyi bilinen isimlerin, örneğin Carl The Moon’un orada olması güzeldi. Zaten takip ettiğimiz bir isim olduğu için canlı görmek ayrı bir değer kattı. Bunun dışında konferans oturumları genel olarak iyi organize edilmiş ve kaliteliydi. Yani içerik ve paneller tarafı, etkinliğin boyutuna göre beklentinin üzerindeydi.
6. Fuaye Alanında Sınırlı Networking
Olumsuz taraflardan biri şuydu: ana fuaye alanı networking için çok elverişli değildi. Stantlardaki firmaların çoğu satış/demoya odaklıydı; bu da daha derin ve stratejik sohbetler kurmayı zorlaştırdı. Singapur’daki gibi “her döndüğün köşede yeni bir VC, kurucu veya fonla tanışma” ortamı yoktu. Daha çok işlem/satış odaklı bir hava vardı.
7. Mekân ve Lojistik: Festival Arena Biraz Zordu
Etkinlik Dubai Festival Arena’da yapıldı. İyi ve bilinen bir yer ama geniş bir park/açık alan kompleksinin içinde olduğu için epey yürümek gerekiyor. Dubai sıcağında bu yorucu olabiliyor.
Bir diğer sorun: etkinlik 18.00 gibi bitti ve mekândan çıkışta hiçbir shuttle veya toplu taşıma organize edilmemişti. Bölgenin toplu taşımayla bağlantısı da güçlü olmadığı için herkes taksiye yöneldi. Bu da 1 saate varan taksi kuyruklarına yol açtı. Yani lojistik açıdan zayıf bir noktaydı.
8. Dubai’de Ulaşım Maliyetleri Artıyor
Dubai’de aslında temel olarak tek bir ana metro hattı var ve etkinlik bu hattın üzerinde değilse taksi kullanmak zorunda kalıyorsunuz. Taksiler de çok ucuz değil. Birkaç gün içinde, özellikle farklı yan etkinliklere de gidiyorsanız, ulaşım ciddi bir masraf kalemine dönüşüyor.
9. Bazı Yan Etkinlikler Şüpheliydi (Scam Benzeri)
Bahsetmeye değer bir diğer konu da şu: Blockchain Life’ın resmi sitesinde listelenen bazı yan etkinliklerin aslında dolandırıcılık amaçlı olduğu görüldü. Özellikle startup’lara “yatırımcılara pitch yapacaksın” denilip bunun için 1.000–2.000 USD arası ücret istendiği oldu. Karşılığında gerçek yatırımcı katılımı yoktu. Bu da yan etkinliklerin daha iyi denetlenmesi gerektiğini gösteriyor.
10. Singapur Kadar Proje–Yatırımcı Eşleşmesi Yoktu
Token2049 Singapur’un en güçlü taraflarından biri, kurucular ve yatırımcılar arasında sürekli ve organik bir etkileşim olmasıydı. Otel lobilerinde, yan etkinliklerde, ana fuaye alanında yatırımcı görmek çok kolaydı. Dubai’de bu taraf bariz şekilde daha zayıftı. Projelerle fonları buluşturan güçlü, yapılandırılmış bir katman yoktu. Daha çok “konferans + fuar” havası vardı, “fundraising merkezi” havası değil.
11. Konaklama: Dubai Singapur’dan Rahattı
Singapur’da gittiğimiz dönem Formula 1 haftasına denk geldiği için oteller çok pahalıydı ve yer bulmak zordu. Dubai’de ise tam tersi: konaklama seçenekleri boldu ve fiyatlar da beklenenden daha düşüktü. Yani şehir/konaklama deneyimi açısından Dubai daha rahattı.
12. Yan Etkinliklerde Yemek–İçmek
Singapur’da neredeyse tüm yan etkinliklerde ücretsiz yemek, içecek ve hatta alkol vardı. Bu da networking’i çok akışkan yapıyordu. Dubai’de ise sadece bazı etkinliklerde ikram vardı; çoğunda indirimli ama ücretli yiyecek–içecek sunuldu. Bu da toplam maliyeti artıran bir unsur oldu.
13. RWA ve Yapay Zeka: Aynı Hype Yoktu
Singapur’da RWA (Real World Assets) ve tokenizasyon neredeyse her oturumda duyduğumuz konulardı. “Gerçek varlıkların zincire taşınması”, “institüsyonel benimseme” gibi başlıklar çok ön plandaydı.
Dubai’de RWA ve yapay zeka anıldı ama merkezi tema hâline gelmemişti. Singapur’daki o güçlü heyecan burada yoktu. Dubai’de daha çok madencilik, altyapı ve ödeme/finans çözümleri ön plandaydı.
14. Kripto Kartlar ve Ödeme Çözümleri Çok Fazlaydı
Dubai’de dikkat çeken bir diğer alan da kripto ödeme kartları ve “kripto yükle, Visa/Mastercard üzerinden harca” modeli sunan firmalardı. Birden fazla şirket tam olarak bunu anlatıyordu. MENA bölgesinde kriptonun günlük hayata entegre edilmek istenmesiyle bu da mantıklı görünüyor.
15. Dubai’nin Etkinlikleri Daha Çapraz Sektörlü
Dubai yıl boyunca zaten çok sayıda kripto ve teknoloji etkinliği yapıyor. Blockchain Life haftasında da bu düzenli etkinliklerden bazıları “side event” gibi entegre edilmişti. Ama bunlar çoğu zaman %100 Web3 odaklı değildi; fintech, gayrimenkul, genel yazılım, yapay zeka gibi alanlardan da insanlar vardı. Yani hava daha çok “Dubai teknoloji sahnesi + kripto” gibiydi.
Singapur’da ise o hafta şehir tamamen Web3 kokuyordu.
16. Startup Pitch Yarışması (Ama Yatırım Yok)
Ana etkinliğin içinde bir startup pitch yarışması vardı. Bazı girişimler ücret ödeyerek sahneye çıkıp jüriye sunum yaptılar. Ancak bunun sonunda doğrudan yatırım ya da para ödülü verilmedi. Daha çok startup’ların sahneye çıkıp yatırımcıların radarına girmesi için bir görünürlük fırsatı sunulmuş oldu.
İstanbul Blockchain Week ile Kısa Karşılaştırma
Katılımcıların geldiği ülkelere baktığımızda, Blockchain Life Dubai aslında Istanbul Blockchain Week’e Token2049’dan daha çok benziyordu. Her ikisinde de güçlü bir yerel/bölgesel çekirdek vardı. Singapur ise gerçekten küreseldi.
Sonuç
Peki sonuç ne?
- Blockchain Life Dubai, Rus ve MENA katılımı güçlü, bölgesel ve iş odaklı bir etkinlik.
- Madencilik, kripto–fiat/kart ürünleri ve Dubai’deki oyuncularla tanışmak için gayet uygun.
- Ama küresel erişim, trend belirleme ve proje–yatırımcı eşleşmesi konusunda henüz Token2049 Singapur seviyesinde değil.
- Ulaşım/lojistik ve yan etkinliklerin seçimi geliştirilmesi gereken alanlar.
Yine de MENA’da aktif olan ekipler, madencilik şirketleri ve Rusça konuşan kripto kitlesine ulaşmak isteyen projeler için Blockchain Life Dubai gidilebilir bir etkinlik.
